KONDENSMELK VIR ‘N KRAALOOG-SEUNTJIE

KONDENSMELK VIR ‘N KRAALOOG-SEUNTJIE

(ALLE FOTO’S SLEGS TER ILLUSTRASIE)

BOSKRAAL

Met dagbreek vertrek ‘n peloton agterop Bedfords uit die basis. ‘n Sein is ontvang dat die groep insurgente met kinders gewaar is. Die Bedfords sal die groep soldate so ongemerk moontlik aflaai naby die plek waar die vlugtende groep laaste gewaar is, want die choppers sal hulle teenwoordigheid met teveel van ‘n gedruis aankondig.BEDFORD

Benecke sit oorkant Abrie. Die atmosfeer is byna soos die dag in die Dak[1]  voor hulle eerste sprong. Dit voel so lank terug. Wat die atmosfeer vandag anders maak, is ‘n vreemde opgewondenheid, byna soos die rit Hartenbos toe vir ‘n langverwagte seevakansie. Die Bedford se seile is af en die oggendson steek. Langs die pad wei donkies en bokke. PB’s[2] steek wonderend vas en staar die voertuie agterna. Groepies stowwerige kinders met verslete klere waai huiwerig met klein handjies vir die soldate. Party is heeltemal kaal.

KRAAL

Daar is geen teken van die insurgente toe hulle by die kraal opdaag nie. Die intelligensie wat ontvang is, is foutief – gedeeltelik, minstens. Die hoofman vertel vir hulle dat die insurgente met die ontvoerde kinders drie dae gelede op ‘n nabygeleë kraal toegeslaan het vir kos en water. Dáárdie kraal se hoofman het besef wat die lot van die groepie verskrikte kinders saam met die insurgente was en het ‘n kind van sý kraal gestuur om alarm te maak. Hiervoor het hy met sy lewe geboet en die kraal is geplunder. ‘n Groep inwoners het na die kraal waar hulle nou is, gevlug. Alles hier is op die oog af vreedsaam.

‘n Seuntjie van so drie of vier jaar oud klou skaambang aan sy ma se been. Groot bruin oë volg wantrouig Abrie se bewegings.OWAMBO KINDERS

Die vrou het net ‘n bont romp aan met ‘n string heldergeel krale om haar nek. ‘n Tipiese poskaartprentjie. Abrie wil die seuntjie en sy ma gerusstel, maar kan nie hulle taal praat nie.

Saam met hulle ratpacks[3] kry die troepe ‘n buisie kosbare kondensmelk. Dit is eintlik vir die tee bedoel, maar Abrie druk syne altyd op die dog biscuits uit. Hy besluit dat hy darem ‘n dag daarsonder kan klaarkom en hou hurkend die buisie na die seuntjie uit. Nie eers onder aanmoediging van sy ma wil die kind dit neem nie. Toe gee Abrie dit vir haar. Met albei hande en ‘n glimlag wat die mooiste wit tande wys, neem sy dit. Op haar voorarm is ‘n vars brandmerk wat begin ontsteek. Abrie roep die mediese ordonnans nader en beduie vir die kralevrou dat die man na haar wond sal omsien.GEE LEKKER

Terwyl hy haar wond behandel, staan twee mans ook nader. Die een, met ‘n blinkgeswelde wang, is tevrede met ‘n handvol pynpille vir sy mondontsteking . Die ander man se linkerhand is af. Morsaf, net bokant die pols en die wond lyk erg septies. Hy is van die nabygeleë kraal. Die dag toe Swapo hulle hoofman vermoor het, wou hy ingryp en was gelukkig om net sy hand te verloor het. Met die wond skoongemaak en verbind, ekstra verbande en medisyne onder die blad vasgeknyp, skud hy eers die medic se hand dankbaar  en draai toe na Abrie. Sy handdruk is innig, sy Afrikaans opreg: “Dankie, my baas.”

Op pad Bedfords toe, draai Abrie om en kyk terug. Die seuntjie staan langs sy ma uitbundig en waai. Sy waai ook en wys weer daardie glimlag.

Abrie waai terug.OWAMBOVROU

Die insurgente het hulle bly ontwyk. Die gevolge sou talle lewens omkeer.

[1] Dakota (Douglas DC-3)

[2] Plaaslike bevolking (dikwels Ovambo’s’)

[3] Rantsoenpakkies met kos wat op patrollies saamgeneem is.

LEES GERUS MEER OOR DIE BOEK: MONOCHROOM REENBOOG

Poster (foto)

YOUR ATTITUDE TOWARDS LIFE

bergklim

YOUR ATTITUDE TOWARDS LIFE

WHEN IT IS IMPOSSIBLE TO CHANGE OUR CIRCUMSTANCES, IT IS WELL WITHIN OUR POWER TO CHANGE OUR ATTITUDE TOWARDS OUR CIRCUMSTANCES.
Hennie Zeelie. Translated from Deur ‘n ander bril. Lux Verbi

My attitude to my circumstances very often dictates my actions as well as the end result.

At some stage or another in our lives, we have all been touched by astonishing accounts of people who have risen above their circumstances. When I find myself in such a position, though, it is not always that easy to be objective about it.

(THIS IS AN EXTRACT FROM MY E-BOOK, UNEMPLOYMENT, YOU AND GOD’S RESCUE LADDER )

I remember one occasion while I was in the army during the bush war in Angola. We were on a grueling, lengthy patrol and after nine stressed days filled with intense concentration, surviving on ration packs and carrying heavy kit, drenched after a heavy thunderstorm, we decided to set up camp for the night. Most of us, whacked and fed-up, slouched down onto the driest wet spot, propped up against our backpacks. One chap cynically-sarcastic remarked:

“Here I am, plodding along like a wet dog in the mud while some lucky blighter” – not his actual choice of words – “is making out with my girlfriend under a warm duvet – stuffed to his eyeballs with pancakes and hot coffee!”patrollie

A grunt, loosely translated into, “We hear you…” came from the squad. One of the guys who was on guard, sitting on a huge boulder a couple of yards away, sardonically replied:

“They can make out all they want, but they don’t have the view that I’ve got here.”

We all got up to have a look. Where he was positioned on that boulder, he had a panoramic view of a gorge framed by the most stunning rainbow. It was so breathtakingly beautiful that the whole incident has remained with me till this day.rainbow

While the rest of us immersed ourselves in our own miserable thoughts, one man – who was in the same boat as the rest of us – drew inspiration from the most spectacular view.

In the original musical, Time, by Dave Clarke the character, Akash – brilliantly played by the late Sir Laurence Olivier, delivers the following verdict:

Throughout the universe there is order
In the movement of the planets, in nature
and in the functioning of the human mind.
A mind that, in its natural state of order,
is in harmony with the universe
and such a mind is timeless.

 Your life is an expression of your mind.
You are the creator of your own Universe –
For as a human being, you are free to will whatever
state of being you desire through the use of your
thoughts and words.
There is great power there.
It can be a blessing or a curse –
It’s entirely up to you.
For the quality of your life is brought about
by the quality of your thinking –
think about that.

Thoughts produce actions –
look at what you’re thinking.
See the pettiness and the envy and the greed and the
fear and all the other attitudes that cause
you pain and discomfort.
Realize that the one thing you have absolute
control over is your attitude.
See the effect that it has on those around you
for each life is linked to all life
and your words carry with them chain reactions
like a stone that is thrown into a pond.

If your thinking is in order,
your words will flow directly from the heart
creating ripples of love.
If you truly want to change your world, my friends,
you must change your thinking.
Reason is your greatest tool,
it creates an atmosphere of understanding,
which leads to caring which is love

Choose your words with care.
Go forth … with love.

Thoughts, all our actions (except reflexes) originate in our minds. Consider for a moment that action can also be to do nothing. You actively decide to do nothing about a situation. Our attitude towards other people too, or even particular issues, is being controlled by our thoughts. If you don’t feel like facing someone today, it is your mind duping you into believing that you have some grudge, dislike or perhaps envy against that person. Or if you keep shunning a specific task, it is your mind preventing you from getting on with it. Your mind tells you that you can’t do it or you wouldn’t like it or it’s much better to take a nap or something. No-one else. And who controls your mind? You! It can indeed be manipulated by external factors – if you allow it – but ultimately you are in control of your mind.

In a restaurant, on a napkin, I once read the following striking words:

In each of us, two natures are at war – the good and the evil. All our lives the fight goes on between them and one of them must conquer. But in our hands lies the power to choose – what we want most to be, we are”.

How do you feel about your current situation, what does your mind tell you? If you think you are crestfallen then you will feel depressed. If you think you are in high spirits, you will be motivated.mind-maze

Thoughts should not, however, be confused with dreams, day dreaming. If I dream of how I will be a successful businessman, then I am not one yet.

Dreams are good. They provoke thoughts. But only real thoughts set actions in motion. It changes your attitude, your mind set, your approach and your actions.

A lot of us don’t know what or where we want to be. We do know what we do not want to be. I do not want to be in jail. I do not want to be a failure. That is a fact.

So what do I want to be?

Content? Happy?

When will I be happy? Ah, now we are getting somewhere.

What will have to change, what will have to take place, before I declare:

Now I have reached the pinnacle of happiness”?

happiness

I can now dream on…

Or I can start thinking, putting thoughts in motion, plan, and act.

I think – and this is merely a personal view – people are at their happiest when they are successful. A successful marriage, a successful career, a successful relationship with your Creator, in short, we will be happy when we have a successful, well-balanced life. Is this an illusion? I don’t think so.

It all depends on how you measure success. If success has a material basis, it will always be a dream because everything with a material basis is transient, it is insatiable. I have never come across someone who has got enough money. I still have to meet a lady who is pleased with her appearance (her eyes are too small, her hips are too wide, too many wrinkles, too much of this or too few of that). I also haven’t met a man yet who is happy with his car (for more than a week). As soon as the new model is unveiled, he starts itching.

Do not read into this that a man should not have a new car or that a lady should not try and look her best and that you should not have a healthy bank balance. Have it, work for it, and go for it. But do not measure your success against it. All of these are side-issues. Soon it’s yesterday’s news and then all of a sudden you don’t feel successful any longer. Oh, other people, your neighbours and friends, could still perceive you as successful, but deep inside you will feel discontented, hungry for more.

One often sees this in the glitter and glamour world of super rich so-called celebrities. They undergo expensive procedures to change their appearance; they buy the most expensive houses and jewellery, top of the range yachts and cars and marry the most beautiful people. How long does it last? Marriages are over before the third kiss. Very soon the car is too old and the house across the street has a swimming pool installed that is bigger than theirs. It is then when those people, in their quest for happiness, very often find comfort in something else like drugs and alcohol and subsequently find themselves being rejected by society as failures or depart this life, lost and lonesome.

So, what is success, in other words, when will you be happy?

The starting point for judging success is, first of all, peace with yourself. When you have forgiven yourself for all the mistakes of the past and left them there – in the past. When you have asked God to forgive you for all the wrongdoings in the past and then accepted His mercy. When you have put right all the injustice you have done to other people. Then you can move forward. Forget about the past! Focus on today and the road ahead.

You will be at peace with yourself when you, in all conviction, can pronounce that at this moment you are giving it your everything. No matter what you are doing, you are giving it your best, whether it’s your marriage, your relationship with your children, your work, or your leisure time – nothing less than your best.

You will absolutely give it your best when you do it sincerely, in honour and glorification of His name. When you do it as if He is sitting in front of you or accompanying you, witnessing every move you make. You wouldn’t dare skimp your work while the boss is keeping an eye on you, would you? Well, God is with you, every moment of your life. He sees and hears everything you are doing.

You will, in addition, be at peace with yourself if, after giving a challenge your best shot, you acknowledge the result; even if it is not the result you anticipated. The result is achieved, end of story. Nothing can be done to change it. It belongs to the past and not all the tears in the world will bring about another outcome. Try again; go back to the drawing board. Start afresh.

Success is furthermore not measured by the number of people you have passed and how many people you have beaten, but by the number of people you have brought with you. That is the test of real success. When, one day, you arrive in front of the gates of heaven, puffing and sweating in your snazzy car, rather smug because you have beaten so many people, God will not look at your car and your clothes and your wallet with appreciation and congratulate you. No, He will ask: “Why are you alone? Where are the other people, your children, your friends, your business partners?”people-in-a-car

You perform several roles during your lifetime. Child, parent, employee, employer, friend – maybe you are chairperson or captain or in charge of some group or another. During your lifetime you will, through your many roles, touch the lives of thousands of people. Your touch will bring sad or happy memories. How will people remember you? If you look back on the footprints you have left over the years, how many people have followed you and where have you lead them.

You don’t necessarily have to be a born leader with an awe-inspiring personality. You can take the lead by just taking someone’s hand, by being there to share in joys but also in the agony of people. You can lead by example. Don’t tell people what to do, show them by setting an example through your values and principles. Start with your family, then your workplace and widen your circle to reach friends, extended family and your surroundings. Be an asset to all those you come into contact with. Spread the love of Jesus which you have been blessed with in abundance.mother-theresa

My dear mom hasn’t got the personality of an Oprah Winfrey or Hillary Clinton. In fact, she soon gets in a flurry if it just looks as if the spotlight is aiming in her direction. She neither has strings of qualifications and titles behind her name, nor safes full of money. I believe, however, that when one day she arrives in heaven, our heavenly Father will be waiting for her with a big smile and say: “Welcome home, precious child, you utterly deserve what awaits you here in my house.” As a devoted mother she gives her utmost and as wife (when my dad was still alive) she gave nothing less. The love she puts in cooking and baking can almost be tasted. Her principles and values are being met with the greatest admiration by everyone she interacts with. People follow in her footsteps. As mother, grandmother, wife, friend – in all her roles, she spreads love. Her life is successful.

Success depends very little, if at all, on luck. Success is earned; you have to work for it. Opportunities present themselves from time to time to all of us. Successful people like the rest, experience lucky shots but also disappointments. The difference with them, however, lies in their persistent and devoted pursuing of a pre-determined goal. They forge opportunities into good fortune. Success does not come overnight. It takes time and is usually the result of sustained hard work. The legendary golfer, Gary Player, once remarked: “The harder I practice, the luckier I get.”

Ask yourself: “What can I do that is different? How can you bring about change?”

I once read somewhere, I’m not sure where, that successful people do what other people hate to do and they do it fervently. Success is something that you have to achieve yourself. It is to work while other people rest; carry on even though you are disheartened; hold on in the midst of setbacks, ever reaching for that beckoning winning-post. Success starts with a dream, an ambition… seeing something different and better in the everyday drudgery, and ultimately realising your dream through endurance and perseverance.

A last thought on success and successful people. Learn from the mistakes of others. Successful people make countless mistakes and go through tough times as well, but it is during times like these where character is formed and becomes apparent.  At one stage or another you will suffer a loss or endure a terrible knock, but it is then that the men are separated from the boys.

Work according to predetermined work or business ethics based on your Christian values and standards. In the long run there is only one road to follow: the honest, straight way. Be truthful with your bank manager, your suppliers, your employees, your customers, with everybody. Yes, and also with yourself!

You will have to deal with so many problems that will automatically cross your path anyway – why multiply them unnecessarily? Poor or inadequate service and work result in problems. Something that has been dealt with efficiently and properly the first time round brings satisfaction – to you and the customer.

It is easy telling someone to stay positive, but in reality it is much different. Yet, we can at least try to have a positive outlook. Two very well-known songs always soothed my wounds and aching heart during times of pain and distress:

Smile when your heart is aching, smile even though it’s breaking…SMILE”.

When you are down in the dumps and your heart really aches, try putting on a brave face with a smile to wipe that frown away. Smile through those pressed lips. Even look at yourself in the mirror when you smile. See how long you can keep the smile. When people enquire about your welfare, make an effort to tell them, with a smile on your face: “I am very well, thank you”. Always very well. It is ever so painful, for you as well as those around you, to be reminded of all your problems. People tend to steer clear of those who are always complaining and moaning.smile

When I feel like exploding from bottled up distress and pain and desperately need to share it with someone, I share it with my Heavenly Father and tell it to my dear better half (as I will explain in the next chapter) and/or I go to my best friend or confidant and get it out of my system. I do not share it with everyone-and-his-friend. It is neither good for me, nor for my relationship with other people.

Another song that inspires me during low periods is the familiar elevating rhythm of…

 When upon life’s billows
You are tempest tossed
When you are discouraged
Thinking all is lost
Count your many blessings
Name them one by one
And it will surprise you
What the Lord has done

Choir:
Count your blessing
Name them one by one
Count your blessings
See what God has done
Count your blessings
Name them one by one
Count your many blessings
See what God has done

 Are you ever burdened
With a load of care
Does the cross seem heavy
You are called to bear
Count your many blessings
Every doubt will fly
And you will be singing
As the days go by

Choir:

 When you look at others
With their lands and gold
Think that Christ has promised
You His wealth untold
Count your many blessings
Money cannot buy
Your reward in heaven
Nor your home on high

Choir:

 So, amid the conflict
whether great or small
do not be discouraged
God is over all
Count your many blessings
Angels will attend
Help and comfort give you
To your journey’s end

Choir:

Words by Johnson Oatman, 1897

I hum it, I whistle it and I put it into practice. I make a mental list of each and everything I can be grateful for today: health, full belly, friends and family who care for me…

Go on, make your own lengthy list. Show gratitude towards God for all the blessings with which he is showering you in abundance despite the fact that we don’t deserve a single one of them.

Try these ideas to stay positive. Think of ways to keep your positivity alive. Nurture the flame of hope and faith.

Something that will often impact upon your outlook on life is when things are not going your way and you start to ask: Why? Why are things going wrong? Why me? I am trying so hard…

I answered my own query this way:

My whole life I have always been up for a challenge. I thrive on challenges.

I have realised very early in my life that, academically, I am not the world’s best student. In fact, I think after all these years some of my teachers – those who are still alive – probably wake up in the middle of the night screaming in cold sweat when they have flash-backs of me in their classrooms. Despite my academic record, I decided to go to university, part-time. And with grace from Above, I even finished a post-graduate degree.

Ever since I was in primary school my physique was such that no-one would ever confuse me with Mr Universe. This motivated me during my compulsory military training to put myself to the test in the Parachute Battalion, known to be one of the most gruelling training courses in the army.valskermbataljon

What am I trying to tell you? How smart I am? Absolutely not!

I want to tell you that I was – and still am – willing to commit myself to challenges despite knowing my shortcomings. I acknowledged the fact that I would have to sacrifice a lot and that I would endure some rather tough times (when I completed my studies it felt as if I had been released from prison!). I realised that it would require exceptional effort from me, but I was nevertheless prepared to do it… in reaching my own, personal goals.

When I, therefore, go through a demanding period in life or crisis situation, I put it down as just another training course that God has put me on – a demanding one; even more demanding than my part-time studies or my training at Parachute Battalion. God has selected me personally for this challenge because He knows I like challenges. Wasn’t I willing to make huge sacrifices for the sake of my own goals? Will I not therefore be willing to make even bigger sacrifices when God’s goals are at stake? For that reason God puts me on a course, to train me, to prepare me, to give me knowledge and muscle, first-hand experience and understanding for a very important mission that He has installed for me at a later stage. But if I am not qualified and equipped, I will not be able to do it.

Wow! God must have seen something in me, for today I admit that I truly feel honoured because on more than one occasion God considered me the ideal person for a job he wanted accomplished. He reckoned that I would be strong enough to complete the demanding course. And, boy, did I go on many courses!

Determination

Determination

I never wanted to disappoint God, so I really gave it my utmost under testing circumstances.

God will never expect more from you than you are capable of. You will be surprised to discover what you and He together really can accomplish. Give it a go. Your Coach will go with you, all the way. Trust Him. He knows what you are going through. Remember, He also went through excruciating suffering.

Get your thoughts in order. Focus on God.

Book Cover2

 

ENKELE KOMMENTARE OP MONOCHROOM REËNBOOG

11226051_10206786952410922_759259504811044360_n

ENKELE KOMMENTARE OP MONOCHROOM REËNBOOG

(SOOS VERSKYN IN LITNET  )

Annette le Grange

‘n Moet lees boek. Skitterende skryfstyl, eerlik, openhartig. Die storie tref mens fel,veral vir ons wat in daardie era groot geraak het. Die boek lewer ‘n intense genot en mens is half jammer daar is nie nog hoofstukke oor nie, veral as jy lees en besef dit is die laaste bladsy. Baie geluk mnr Fourie, jou boek is beslis aan te beveel vir jonk en oud. Stukkie ware geskiedenis van ons brose land en sy mense.

  • Gert Burger

    Een boek wat ek sonder twyfel sal aanbeveel. Veral die mense wat die tyd van die bosoorlog intens belewe het, kan dalk uitvind hoe naby hierdie verhaal aan hul eie belewenisse is.

  • Alice Hendriks-Boshoff

    Monochroom Reënboog is ‘n boeiende boek. Die taalgebruik en skryftrant pas treffend aan by die verskillende lewensfases van Abrie, die hoofkarakter. Fourie skilder omgewing, omstandighede en situasies só helder en lewensgetrou, dat ‘n mens sterk daarmee kan identifiseer – veral as jy self ‘n oud-Bloemfonteiner is. Hierdie boek leen hom m.i. nie tot ‘n opvolg van enige aard nie, maar ook ander skeppingswerk van Fourie sal ‘n aanwins wees vir die Afrikaanse boekrak. Ons sien uit daarna.

  • Dr G M Augustyn

    Ons wat bevoorreg is om Andre in persoonlike verskyning te ken, hier in Engeland, weet dat die man sy woorde weeg en kies, en dat hy versigtig omgaan met mense omdat hy broosheid diep ken. Sy verhaalkuns in Monochroom Reënboog bring lekkerte in vele opsigte, want ook daar is ontwerp en fyn kies van woord en gedagte volop vir die genietleser en die ontledingsleser. Knap gedaan, Andre!

  • Andre De Wet

    As ‘n seun van ‘n soldaat wat self in die 70’s groot geword het was dit ‘n ongelooflike grypende boek. Ek kon myself inleef in heelwat van die situasies. Ek bly ook nou in Engeland en die boek het erg aan my hartsnare getrek.

  • Willie Brits

    Ek was weer teruggevoer na my kinderdae op ‘n wyse wat my ‘n knop in die keel gegee het. André jou eerlike, gemaklike skryfstyl gee geloofwaardigheid aan jou boek. Wel gedaan my vriend. Ek kan nie wag vir die opvolg nie.

  • Andre Eloff

    Toe ek die boek lees het my eie lewe en grootwordwêreld voor my afgespeel. Ek is deeglik herinner aan die ou dae. Die boek is briljant geskryf … vol hartseer, verlange, nostalgie, vreugde en letterkunde met ‘n sterk geskiedkundige inslag.
    Ek het dit geniet … dankie Andre. Maak weer so!

  • Colleen Potgieter

    Ek het so pas ‘n boek klaar gelees … dit was fantasties … kry dit, koop dit of leen dit, maar lees dit. Die boek: Monochroom Reënboog geskryf deur André Fourie.

  • Herman du Plessis

    Baie geluk met ‘n uitstekende boek. Ek het elke bladsy geniet, en lekker gelag, gehuil, en opgewonde geraak saam met jou karakters. Dit het my soveel nostalgiese genot verskaf om te lees van ons herkoms in hierdie monochroom reënboogland. Ek lees al Jeffrey Archer, Sidney Sheldon, Stigg Larson, Jo Nesbo, Deon Meyer en Wilbur Smith se boeke, en kan nou die naam van Andre Fourie daarby voeg.

    Welgedaan, en mag daar nog baie uit jou pen vloei. Jy mag maar!

  • Johan Noordman

    Nooit so geboei deur ‘n boek nie – wens dit het nog 20 addisionele hoofstukke gehad. Kan nie wag vir ‘n volgende treffer nie.

    LEES HIER MEER OOR MONOCHROOM REËNBOOG

 

LITNET: ANDRÉ FOURIE OOR MONOCHROOM REËNBOOG

11226051_10206786952410922_759259504811044360_n

LITNET VRA TIEN VRAE AAN ANDRÉ FOURIE OOR MONOCHROOM REËNBOOG

  1. Waarom het jy Monochroom reënboog geskryf – en was daar een idee/emosie waaruit die boek ontspring het, of kan jy verskillende faktore as inspirasie noem?

Ons woon tans in Engeland en eendag het die verlange na Suid-Afrika en my mense die oorhand gekry. Ek het sommer begin skryf aan ‘n storie uit my kinderjare in Bloemfontein en toe ek weer sien, het ‘n boek begin vorm aanneem.

2. Waaroor handel die storie?

Dit is die verhaal van Abrie, ‘n seun wat grootword gedurende die 1960’s en 1970’s in Bloemfontein. Die storie strek oor tien jaar en vertel van Abrie se lief en leed, sy verhoudings met mense van verskillende kultuurgroepe, sy bewuswording van apartheid en sy twyfel in die standpunt wat hy ten opsigte van die kwessie moet inneem. Abrie se tienerhormone skop ook in met gepaardgaande eerste liefde (en later ernstiger romanse). Die laaste gedeelte van die boek handel oor sy diensplig, belewenisse op die grens en die impak wat dit op sy lewe gehad het.

 3. Die titel roep kleurvolle en ook teenstrydige aspekte op: vertel asseblief iets hiervan.

Suid-Afrika staan as die reënboognasie bekend, maar ons weet almal dat daar ‘n tyd was (en selfs vandag nog is) toe die reënboog nie so kleurvol was nie en hoofsaaklik maar in skakerings van swart en wit was. Dit titel verwys ook na ‘n blaai deur ‘n album vol monochroom foto’s van onthoutye en wonderlike (maar ook nie-so-wonderlike-nie), kleurvolle dae.

  1. Wat was die moeilikste aspek van die skryfproses van hierdie boek, en hoekom?

LEES VERDER:

Tien vrae: André Fourie oor Monochroom reënboog

 

 

VRYSTAAT KUNSTEFEES

Vandag ‘n jaar gelede het ek die gedenkwaardige voorreg gehad om twee baie besondere mense aan my sy te gehad het tydens die bekendstelling en bespreking van my boek op die Vrystaat Kunstefees in Bloemfontein. Maretha Maartens en Nico Luwes, julle was my Aäron en Hur.

Monochroom Reënboog is steeds beskikbaar. Kliek hier vir meer inligtingMONOCHROOM REËNBOOG TE KOOP

IMG_0956

Nico Luwes, Maretha Maartens en die uwe

DSC_4120

DSC_4067

DSC_4107

Martinique en Clariece laat die geld inrol

DSC_4115IMG_0961

DSC_4051

Twee jong boekwurms – Samantha Hurst en Andrew Candiotes

ARTIKEL IN GET IT (1)ARTIKEL IN GET IT (2)

LEES GERUS MEER OOR DIE BOEK IN… TYDSKRIFARTIKEL OOR MONOCHROOM REENBOOG

LEES OOK HIER MEER OOR DIE OORSPRONG VAN DIE BOEK IN “Tien vrae: André Fourie oor Monochroom reënboog Litnet

LIEFDE IS ‘N PAASEIER


(Foto uit Sarie se kortverhaal met dieselfde titel)

Een Saterdag, ná ‘n rugbywedstryd, stop Abrie voor die kombuisvenster en maak sy fiets teen die vensterbank staan. Sy knieë is vol bloed en modder. Windverwaaid en stram klim hy van die fiets af, sportsak oor die skouer. Sy rugbystewels klink hard op die sementblad voor die kombuisdeur. Die kombuis is gevul met geure wat vyftienjarige seuns rasend maak. Kos. Varsgebakte vetkoek. Saterdae bak Sarie baiekeer vetkoek vir middagete. Partykeer met wors, partykeer met kerriemins, partykeer as bykos saam met iets anders. Die vetkoek is dan sommer nagereg ook. Met stroop of waatlemoenstukke en lekker soet koffie.

“Hallo, Ma, ek’s terug!”

“My seun, kyk hoe lyk jy. Het julle gewen?”

“Hoe dink Ma dan? Ons gaan nie in vir verloor nie. Wanneer eet ons?” Hy soen sy ma en neem ‘n vetkoek uit die bak op die tafel. Die vetkoek is warm en hy lek vinnig sy vingers as dit brand.

“Nou-nou. Ek wil net gou hierdie tert klaarmaak … en moenie daai worsies eet nie, dis vir vanmiddag. Gaan kry jy solank vir jou klaar. As die meisiekinders kom, moet jy gereed wees.”

“Aag Ma, ek het Ma mooi gevra. Ek sal vir Ma wys hoe werk die kamera, dan kan Ma mos maar die foto’s neem.”

“En wat van die musiek? Jou pa het gesê jy en jý alleen werk met die kamera en hi-fi. As daardie klomp partytjiemeisies onder jou pa se goed invaar en dit kom iets oor, wil ek nie vanaand hier wees as hy terugkom nie.”

“Maar Ma, toe ék dertien was…”

“Basta nou en loop bad vir jou!” Sarie steek die tert in die oond. “Hoekom vra jy nie vir Jaco hy moet jou kom help nie? Dan het jy darem ‘n maat.”

“Hoe laat kom Pa?”

“So hier by sesuur se koers.”

“So ek is al mansmens hier vemiddag. Nottedêm.”

“Hei, hei, jy praat nie so nie…”

“Maar…”

Niks ge-maar nie. Ek sê mos, vra vir Jaco. My liewe mens, dis jou suster se dertiende verjaarsdag, ‘n dag waarna sy nou al lank uitsien. Moet dit nou nie vir haar onaangenaam maak nie. Toe, ‘seblief.”

Vir ‘n oomblik dink hy oor die ding na en hol toe gou langsaan na Jaco toe.

Halfdrie lui die voordeurklokkie vir die eerste keer. Debbie ontvang haar vriendinne en al kletsend en giggelend raak die groepie vrolike dertienjarige meisies in die tuin groter. Drie tafels staan prettig gedek met glase en pons en lekkernye. Die wit tafeldoeke hang roerloos, so asof Sarie tot die wind opdrag gegee het om hom te gedra. Die servette en blomme is pienk. Vir Debbie is die lewe pienk en wit. Die stoele is wit. Drie sambrele is pienk en twee is wit.

Twee luidsprekers teen die muur in die koelte borrel die jongste popklanke uit. Rose Garden, Knock Three Times, Looky Looky… Die drade loop van die luidsprekers by Abrie se kamervenster in. Hier is hy en Jaco in beheer van die musiek. Die twee loer grootoog deur die kantgordyn en bespreek die uitsig. Vir hulle is dit ‘n vreemde ervaring. Hulle het die meeste van die meisies al gesien. By die skool, by die kerk en selfs al hier by Debbie. Maar vandag lyk hulle anders. So, so … anders. Groter of iets.

“Check ou Liena. Wie sou nou kon dink …” Jaco bedink homself vóórdat hy meer van sy gedagtes verklap. Abrie het ook nogal gedink dat sy nie te onaardig lyk nie.

“Oë links, tienuur. Wie’s daai ene met die wit?” vra Abrie.

Jaco kyk. “Nee, ken haar nie. Dink ek’t haar al iewers gesien, maar weet nie wie sy is’ie.”

Die getik-tik van die naald in die laaste groefies van die plaat bring hulle weer terug by hulle taak vir die middag. Abrie haal die plaat af en sit ‘n seven single van Neil Diamond op die draaitafel, Cracklin’ Rosie.

“Ek hoop ons kry ook van daai kos. Ek meen, ‘n man moet darem eet ook,” skimp Jaco.

“Ons kan gaan kry as ons die foto’s gaan neem.” Abrie se oë is vasgenael op die enetjie-met-die-wit. Sy dra ‘n wit kuitlengte katoenrokkie met bruin Josefsandale. Haar donkerbruin hare hang los oor haar skouers. Sy is pragtig. Klein, met so ‘n parmantige houding. ‘n Goue kruisie hang aan ‘n fyn kettinkie om haar nek. Die son raak aan haar lipglans.

“Het jy gesien sy’t kissing gloss aan!” merk Jaco op. So hy’t haar ook gesien.

“Wie?”

“Daai een met die wit rok vir wie jy so kyk.”

“Aag, voetsek jy man. Wat weet jy buitendien van sulke goed soos kissing gloss?”

“Man, my suster smeer ook die goed aan. Ek sien mos.”

Abrie kyk. Ja, haar lippies blink. Haar mondjie. Mondjie. Sy’t g’n ‘n mond of ‘n bek nie. Haar lippies is rooi, sommer so vanself. Sy het niks behalwe daai blink goed op haar gesig nie. Haar wange lyk sag. Sy hart versnel effens. Iets klop hier agter sy oë. Die son blink in haar hare. Sy eet ‘n koeksister. En drink Cream Soda. Sy vat nog ‘n happie en lek die stroop van haar lippies af. Abrie lek ook sonder dat hy ‘n koeksister eet. Met haar pinkie vee sy ‘n repie hare uit haar gesig. Daar’s ‘n drukking in sy ore. Hy haal deur sy mond asem.

“Wanneer gaan julle twee kêrels die foto’s neem,” verbreek Sarie die stilte.

“Ag Ma-a. Is dit nou nodig om so op mens af te sluip.” Abrie weet nie regtig waarom hy geskrik het nie. Maar hy voel betrap.

“Ek het nie op julle afgesluip nie. Die deur staan dan oop. Kom kry vir julle eetgoed, dan neem jy sommer ‘n paar foto’s.”

Met ‘n onwilligheid om tussen die spul meisiekinders in te loop, neem Abrie die kamera van die boekrak af.

“Sê Ma net vir hulle hoe om te staan. Ek praat nie met hulle nie. Ek druk net daai knoppie en klaar.”

“Abrie, stadig nou.” Sarie se kyk het eintlik nie woorde nodig nie.

Abrie stap agter sy ma tussen die klomp meisies in met Jaco op sy hakke. Jaco kies koers eetgoed toe. Abrie kyk nie rond nie. Netnou kyk hy in die gesiggie met die wit rokkie vas. As hy net kan weet waar sy is sodat hy dié kol kan vermy. Hy probeer so onopsigtelik as moontlik wees. Sy hande is nat.

“Meisies, dis nou Debbie se broer, Abrie en sy vriend Jaco. Abrie gaan gou ‘n paar foto’s neem.”

Deksels, Ma! flits dit deur sy brein. Hoekom maak sy nie ‘n rooi vlag op my kop vas nie! Sy ma se woorde suis deur sy ore. Stilweg beny hy haar vir die gemak waarmee sy met die meisies praat. Hy lig sy wenkbroue ongeërg sodat sy voorkop kreukel en kyk na die nok van die dak, dan na die venster en dan na die bondel meisies hier voor hom sonder om ‘n enkeling raak te sien. Hy probeer verveeld lyk.

“Abrie, neem sommer so ‘n paar ongeposeerde foto’s. Waar’s Debbie? O, daar is sy, neem sommer een van haar by daardie groepie.”

Giggel. Effe geskarrel. Party probeer uit die kameraoog se pad kom. Ander trek klere reg. Gooi hare agteroor. Hy sien egter net vir Debbie. Doelbewus. Hy durf nie na die ander gesigte kyk nie. Mik, fokus en flits. Twee keer, drie keer. Nou een van die koektafel waar Jaco nog steeds staan. Toe hy omdraai, is die gesiggie voor die lens, met die mooiste glimlag. Hy verstar. En toe kyk sy weg.

“Wat van ma en dogter saam?” stel Petro voor. Dadelik ‘n goedkeurende koor. Fokus en flits.

“Ek wil graag een van my en Debbie hê.”

“Ek ook!”

Flits. Flits.

Waar is Witrokkie nou? Is sy al op een van die foto’s?

“Hoeveel foto’s kan jy nog neem? “ vra Debbie.

Hy kyk op die metertjie. “Nog agt.” Sy eerste woorde hier buite.

“Neem so een of twee van ons hele groep saam.”

Terug in die kamer is hy omgekrap omdat Jaco nie vir hom eetgoed gekry het nie.

“Man jy dink ook net aan jouself. Staan lekker by die tafel jouself en dik vreet en ek moet al die werk doen.”

“Wie’t op jóú stert getrap?” vra Jaco.

“Niemand het op my stert getrap nie. Net gedink dat my vriend darem vir my eetgoed sou kry.” Abrie draai die plaat om en voel sommer vies vir homself. Waarom moes hy so onbeholpe daar buite gewees het? Hy het soos ‘n kleuter op sy eerste skooldag gevoel. Dalk lag die spul meisies nou vir hom. Hy weet nie eers of Witrokkie op een van die foto’s is nie. En nou haal hy dit op ou Jaco uit.

Voetstappe kom die gang af.

“Mamma sê ons moet vir julle eetgoed bring.”

Abrie laat die naald op die plaat sak en draai om. Debbie en Witrokkie is in die kamer, Debbie met twee bordjies eetgoed en Witrokkie met twee glase pons. Hy gryp die bordjies by sy suster. Jaco neem die glase by Witrokkie. Haar oë dwaal deur die kamer, oor die prente van Piet Visagie en Dawie en Mannetjies en ander sporthelde. Oor die veerpyltjiebord, die deurmekaar bed, die twee modelvliegtuie op die boekrak en die bak met tropiese visse in die hoek. Dan stop haar oë op Abrie. ‘n Sekonde lank – of is dit langer? In dié tyd glimlag sy effens, skaam. Hy versteen. Sy hart mis ‘n slag en begin toe onbedaarlik in sy keel te klop. Hy voel die klop agter sy oë, in sy ore. Sy mond raak droog en hy kyk weg.

Toe stap die meisies uit.

Abrie staar hulle agterna totdat die twee buite sig is en trek dan sy gesig soos een wat ‘n kramp kry.

“Blikskottel, maar sy’s mooi. Het jy gesien hoe check sy my? Oei!”

Hy sit die twee bordjies eetgoed op sy lessenaar neer en bly staan asof hy ‘n hou in die maag gekry het. Vir ‘n oomblik roerloos. Herleef weer daai sekonde. Dan blaas hy sy ingehoue asem hard uit terwyl hy sy hande vinnig agteroor deur sy hare vee en agter sy kop vou. Hy kyk af, staar, na niks. Jaco is al met sy tweede tertjie besig. Hy skud net sy kop en grinnik.

“Jong, sy’t vir die visse gekyk, sy’t vir alles gekyk.” Sy mond is vol vleispastei terwyl hy praat.

“Man, sy’t vir mý gekyk. Sy’t my in die oë gekyk. So.” Abrie wys hoe hy gekyk is. By die venster soek hy haar deur die kantgordyn. Hy sien haar dadelik.

“Ek wonder wat’s haar naam. Gaan vra jy gou vir Debbie,” steek hy vir Jaco op.

“Is jy mal! Doen jou eie vrywerk. Netnou dink sy ék’s agter haar aan.”

Later die aand, toe dit al sterk skemer is, is Debbie in haar kamer saam met haar ma besig om die geskenke te bewonder wat sy die middag gekry het. Peet sal enige tyd hier wees. Ouma en Oupa sal ook netnou oorkom.

Abrie lê op sy bed in die donker na die dak en staar. ‘n Plaat met romantiese liedjies speel sag op die draaitafel wat al gebêre moes gewees het. Hy het ‘n lam gevoel. Iewers is seer, maar hy weet nie presies waar nie. En dis nie van die rugby nie. Sy nek? Nee, sy maag? Ook nie. Dis hier binne. Sy longe. Ja, sy longe. Waar sit ‘n mens se hart? Hy voel. Die klop is hewiger as ander tye. Hy voel geïrriteerd. En sweterig. Wat is haar naam?

Hy hoor sy ma kombuis toe stap. Op die ingewing van die oomblik spring hy op en stap na sy suster se kamer waar sy steeds met haar geskenke doenig is.

“Het jy mooi goed gekry,” vra hy om die gesprek aan die gang te kry.

“Ja, kyk net hierdie mooi armband.”

“By wie kry jy dit?” Dalk, net dalk is dit van Witrokkie.

“By Lizelle.”

“Wie’ sy?”

“So enetjie met kort ligte hare. Sy’t vanmiddag so ‘n wit-en-rooi rok aangehad.”

“Nee, ken haar nie.”

“En hiérdie boek?”

“By Hettie.”

Hy besef dat hy nie oor al die geskenke kan uitvra nie. Hier was vanmiddag seker maklik twintig meisies.

“Is almal wat hier was in jou klas?” pols hy.

“Hmm, meestal. Party van die ballet.” Debbie draai die prop van ‘n bottel badskuim af en ruik daaraan. Sy oog vang haar album met skoolfoto’s op die boekrak. Ongeërg en so belangeloos moontlik begin hy daardeur blaai. By ‘n klasfoto van verlede jaar steek hy vas. Sy oë soek. Ry op, ry af. Hier’s sy sowaar! Dit móét sy wees. Weer sit sy hart in sy keel. Kalm nou. Hy  kies ‘n donkerkoppie met kort hare in die boonste ry.

“Was dié een ook hier?”

Debbie kyk. “Ja, hoekom?” Sy kyk hom vraend aan.

“Vra maar net. En dié een?” ‘n Ligtekoppie.

Sy kyk. “Ja.”

“Mens herken hulle nie eers so met ander klere aan nie.” Hy huiwer, kyk na die gesiggie. Die glimlag is onmiskenbaar.

“En dié een?” Belangeloos.

“Wie? O, ja, maar jy het haar mos gesien. Sy’t my gehelp toe ons vir julle eetgoed gevat het. Sy’t so ‘n wit rok aangehad. Mooi gesiggie.”

Hy staan roerloos. Te bang enige beweging of iets wat hy sê, verklap iets.

“Sy sê jy’s oulik.” Debbie kyk op om te sien watse reaksie haar woorde ontlok.

Hy voel hoe iets oor hom spoel. Hy weet nie of dit koud of warm is nie, maar dit verswelg hom. Die vertrek is skielik heeltemal te klein. Dit voel of hy onder ‘n skrum lê, maar hy probeer niks wys nie.

“Wie?” vra hy net om iets te sê.

“Bianca, die meisie met die wit rok vanmiddag. Daai een op die foto.”

Bianca! Nou is die vertrek régtig te klein.

“Aag!” Hy stap halfpad deur toe, maar steek vas. “Hoekom sê sy so?” vra hy.

“Ek weet nie. Sy like jou seker. En in daai kyk wat jy haar vanmiddag gegee het, kan ek net een ding sien.”

“Wat?”

“Daai outjie met die pyle het jou getref.”

“Watter ou is dit?”

“Die liefde, ou broer, die liefde.”

“Man, wragtag, jy’s sommer heeltemal simpel. Jy’s sommer … mal!” Hy storm kamer toe waar hy die hi-fi begin ontkoppel om dit te gaan bêre.

Bianca. Bianca. Hmm…dit pas by haar. Bianca…

Oe, dis mooi. Bi-an-ca…

Later die aand toe Debbie by die grootmense in die sitkamer sit, sluip Abrie na haar kamer toe. Die bedlampie is aangeskakel. Op haar bed is al haar geskenke uitgestal met die kaartjie van die skenker daarby. Koorsagtig bestudeer hy die kaartjies. Die derde een wat hy raak vat, is Bianca s’n. Sy hande bewe. Hy lees die boodskappie in standerd ses-meisiehandskrif, netjiese letters met kringetjies op die i’s en j’s. Hy ruik aan die kaartjie. Dit ruik na … papier. Nee, tog nie. Spesiale papier. Hy ruik weer. Hy soek na iets anders as papier. Dit bly ruik na papier. Bianca-papier. Hy tel die houer met ‘n stelletjie seep, badskuim en goete op. Bianca se geskenk. Versigtig. Hoekom bewe sy hande? Daar’s weer daai kol op sy maag. Hy voel weer soos vanmiddag. Daai drukking, dis definitief ‘n drukking hier in sy kop. Amper soos voor ‘n wedstryd. Háár hande het hier geraak. Sý het dit vasgehou. Hy streel saggies daaroor. Sy hande bewe liggies as hy die bottel badskuim uit die houer haal en die prop afdraai. Hy ruik aan die inhoud. Sou sy so ruik? Dis lekker. Vars. Skoon. Soos ná ‘n reënbui.

“Jy like haar, nè?”

Blitsig draai hy die prop op en probeer dit onder die kussing inskuif, maar besef dat dit te laat is. Verleë sit hy maar en wag vir die ergste. Debbie bly vir hom deur die skrefie aan die skarnierkant van haar slaapkamerdeur loer. Half met ‘n magsgevoel. Het jou!

“Oupa-hulle is hier. Hy roep jou,” sê sy, draai om en stap sitkamer toe.

Hy voel of hy in ‘n seepbel gesit het en toe bars dit. Meisies!

Maandag by die skool dwaal sy oë oor die speelgrond. Hy sien haar nêrens nie. Ook nie vir Debbie nie.

Ná skool, aan die etenstafel, vind hy uit dat die standerd ses-meisies van tienuur af na ‘n praatjie oor weerbaarheid in die skoolsaal geluister het. Hy luister fyn of daar nie dalk iets gesê word wat hy dalk sal wil hoor nie. Niks. Debbie praat net oor die praatjie, haar fiets se pap wiel en eet haar kos. Hy sluk sy melk weg en gaan na sy kamer.

Later die middag stap hy met sy rugbyklere die gang af om te gaan oefen. Debbie roep hom vanuit haar kamer. Sonder om te gretig te lyk, loer hy in.

“Wats’it?” vra hy.

“Vrydagaand wys daar ‘n oulike fliek in die skoolsaal. Hoekom vra jy nie vir Bianca nie en dan gaan ek saam met Jaco,” stel sy voor. Hy besef dat dit nie soseer oor hom of Bianca gaan nie. Hy weet mos. Maar die voorstel maak nogtans dinge in hom wakker. Iewers spring ‘n hormoon op aandag. Maar hy hou hom in.

“Aag jong, ek weet nie, ek het nog nooit eens ‘n woord met haar gepraat nie. Ek ken haar nie eers nie.

Ek … ek weet nie eers wat haar van is nie.”

“Grové.”

“Wat?”

“Haar van is Grové.”

Hy het die eerste keer gehoor, maar sy brein moet dit eers verwerk. Dit neem ‘n rukkie. Baie dinge is nou gesê. Groot dinge. Grové. Fliek …

Fliek!

“Ag toe man. Oukei, ‘k sê jou wat, ék sal vir Bianca vra en dan vra jy vir Jaco,” pols Debbie.

Hy dink kliphard. ‘n Geweldige opgewondenheid pak hom beet. Hy sien homself in die skoolsaal langs die meisie met die wit rok en lang bruin hare. Opgewondenheid maak plek vir huiwering. Hy wil ook nou nie van homself a fool gaan staan en maak nie. Wat gaan sy pelle sê? Aag, Schalk was al met ‘n meisie by die skoolfliek. Niemand het juis iets gesê nie. Die ander het hom eerder bewonder. Hy hoef wraggies nie vir dié meisie skaam te wees nie. Sy’s pragtig. Hy gaan ‘n posisie hê. Dis nie sommer elkeen wat ‘n meisie skoolfliek toe vat nie. Behalwe nou natuurlik die groot seuns.

“Jong, maak maar soos jy wil. Ek moet rugby toe gaan.”

“Sal jy vir Jaco vra?”

“Sal sien.”

Hy bedink hom. Sê nou sy vra nie vir Bianca nie.

“Ja, goed, ek sal hom vra.”

Vrydagmiddag is hy soos ‘n leeu in ‘n hok. Lê op die bed, staan op, staan voor die venster, gaan lê weer. Daai lammigheid is terug. Eintlik was dit nooit weg nie. Hy het gloede. Só moet iemand in die dodesel voel, dink hy by homself. Miskien is dit tog nie so ‘n goeie idee nie, hierdie fliekding vanaand. Hy dink hy is siek. Ja, beslis. Hy voel half warm. Hy kyk in die spieël en oortuig homself dat hy selfs bleek lyk. Móét siekte wees. Terug op die bed. Hande agter die kop gevou lê hy na die plafon en staar. Wat praat hy met haar? Ja, wat sê hy vir haar? Hoe moet hy weet waarvan sy hou? Sy lag dalk nog vir hom.

Ingedagte het hy intussen van die bed af opgestaan en voor die venster gaan staan en uitkyk. Die tuin lyk heel anders as verlede week toe die klomp meisies hier was.

Op daardie stoel het sy gesit.

Hy gaan uit en kyk of iemand hom nie dalk sien nie. Dan gaan sit hy versigtig op die tuinstoel. Net hier, met haar wit rok en blink lippies. Hy streel oor die armlening. Hy sien die gesiggie wat vir ‘n oomblik in die lens was. Die glimlag daar in sy kamer.

Is dít hoe liefde voel? Maar dit sal ‘n ou mos mal maak! Tog is dit nogal lekker. So amper soos ‘n droom. Maar jy is wakker. So half in ‘n ander wêreld, maar jy gaan steeds skool toe en als.

Dis herfs. Die blare lê bont onder die bome. Herfs is eintlik mooi. Herfs ruik na appels en hot-cross-buns. En eerste koue. Ja, hy hou nogal baie van die herfs met sy baie kleure. Paastyd. Volgende week sluit die skole. Dan is dit Paasnaweek. Hy wonder of Bianca vir die vakansie weggaan? Hy móét ‘n foto van haar kry. Een met daai glimlag van Saterdag. Dalk kan hy vir haar ‘n Paaseier gee. Jaaa, een van daai groot hase in goue papier. Nee, dalk nie, sy’s darem nie meer ‘n kind nie. Eerder een van daai’s wat so ‘n halwe eier is en met tjoklits volgemaak is.

Hy kyk op sy horlosie. Amper vieruur. Moet hy of moet hy nie? Voetstappe op die droë blare laat hom opkyk.

“En as jy so alleen hier buite sit?”

“Aag, ek sit sommer, Ma.”

“Ek hoor jy gaan vanaand fliek.” Sy ma trek ‘n stoel langs syne en gaan sit.

“Ja-a, miskien. Ek sal nog sien.”

“Met ‘n meisie?”

“Waar hoor Ma dit?”

“Ek vra!”

Vir ‘n oomblik is dit stil. Hy dink. Sy ma word met al sy geheime vertrou. Op ‘n manier verstaan sy altyd. Maar, sjoe, meisies!

“Ma, wat sê ek vir haar?” Hy voel hy bloos. Sy bene is teen sy bors opgetrek terwyl hy sy een skoenveter los- en dan weer vasmaak. Staar dan net na sy skoenpunte. “Waaroor praat ons?”

Met sy ken op sy knieë gestut, druk hy die plastiese punte van sy skoenveters in die vetergaatjies in. Trek dit uit en druk dit by ‘n volgende gaatjie in. Amper soos ‘n outydse skakelbord.

“Jy praat met haar oor enige iets. Gesels met haar oor dieselfde goed as waaroor jy en Jaco gesels. Net waaroor jy wil. Sy’s ‘n mens. Sy’s ‘n gewone meisie soos jou suster. Moet dit nie ingewikkeld maak nie.”

“En wat doen ons?” Vir ‘n vlugtige oomblik kyk hy op en gaan dan weer met sy skakelbord aan.

“Julle kyk die fliek. Gaan koop vir haar koeldrank en lekkers. Gesels. Wat sou jy en Jaco gedoen het?”

Hy dink so ‘n rukkie en voel hoe die duiweltjies nader storm. “Ons sou die meisies met popcorn in die donker gegooi het en kyk wie ‘n glas koeldrank die vinnigste kan down.” Hy bars uit van die lag. Sy ma gluur hom deur haar wenkbroue aan en glimlag.

Kwart voor sewe is hy en Jaco by die skoolsaal. Hulle het vooruit geloop om solank in die kaartjiery te staan.

Elkeen koop twee kaartjies. Toe gaan staan hulle so half agter een van die pilare voor die skoolsaal die paadjie na die straat en dophou. Abrie het intussen albei sy kaartjies in ‘n baie, baie klein rolletjie opgerol. Hy kom agter wat hy gedoen het en probeer dit weer plat kry.

“Gee my een van jou kaartjies, dan vat jy hierdie een,” beveel hy vir Jaco.

“Hoekom?”

“Ek kan nie so ‘n kaartjie vir die meisiekind gee nie. Kyk hoe lyk die ding!”

“Jaco lag en gee vir Abrie een van sy kaartjies.

“Maar joune is dan sopnat! Wat gaan met jou aan, is jy senuweeagtig?” vra Abrie vies omdat die kaartjies natgesweet is, maar terselfdertyd verlig omdat die skynbare komkommerkoel Jaco ook tog iets hier binne voel.

“Man…”

Maar verder kom hy nie met sy sin nie. Die twee meisies kom die paadjie afgestap. Albei het bont blomrokke aan.

Abrie voel hy moet dringend by die toilet uitkom, maar sy bene is traag. Die meisies kom nader, op met die trappies tot op die saalstoep. Ongemaklik skuif die twee seuns agter die pilaar uit.

Debbie groet eerste. “Hallo, Jaco…”

“Hallo, hier’s julle kaartjies, ons kry julle daar binne.” Abrie weet nie hoekom hy dit gesê het nie en is dadelik spyt.

Debbie kom tot die redding. “Nee man, ons gaan saam met julle in, maar laat ek julle nou eers amptelik voorstel. Bianca, jy het my broer, Abrie, mos gesien. Abrie, ontmoet vir Bianca.”

Abrie weet hy bloos, maar gelukkig is dit half donker hier op die saalstoep. Hy steek sy hand uit en trek dit vinnig terug – groet ‘n ou ‘n meisie ooit met die hand? Hy gaan haar beslis nie soen nie.

“Aangename kennis, Bianca. Moet ek jou hand skud?” Hy steek weer sy hand uit. Iewers kruip daar so ‘n kriesel selfvertroue uit. Hy is wragtag darem ouer as sy.

Bianca glimlag verleë en neem sy hand. “Hello, Abrie.” Jaco gee sy tipiese snorklag.

Die twee seuns stap agter die meisies die saal binne.

“Waar wil julle sit?” vra Debbie.

Abrie kyk rond. Agter is dit reeds vol. “Sommer daar langs oom Blackie,” Hy wys na oop stoele langs die muur waar foto’s van die land se staatspresidente hang.

By die sitplekke gaan die twee meisies sit, maar die seuns  talm. “Wil julle iets van die snoepie af hê?” vra Abrie.

Die meisies konfereer, dan die bestelling. Die twee seuns loop snoepie toe.

Toe die ligte begin dowwer raak vir die fliek om te begin, daag hulle op, elkeen met twee koeldranke in die hande en lekkergoed wat by hulle hempsakke uitsteek. Twee sitplekke is oop aan weerskante van die twee meisies wat langs mekaar sit. Debbie sit naaste aan die paadjie. Abrie plak homself sommer langs sy suster neer en laat Jaco gestrand in die paadjie staan.

“Skuif op jong”, sê Jaco terwyl hy vir Abrie in die ribbes pomp.

“Skuif op. Jaco moet ook nog sit,” beveel Abrie sy suster.

In die harwar skuif Bianca op. Die fliek begin en Debbie knyp haar broer in die ribbes. Abrie besef sy fout en klim oor sy suster om vir Jaco plek te maak. En toe gaan sit hy tussen die twee meisies. Langs Bianca. Doodstil, kyk hy na die skerm, maar sien niks. Sy ruik lekker. Later vind hy uit dis Debbie wat so ruik. Maar Bianca ruik ook lekker. Die fliek is al ‘n ent weg toe hy besef dat hy met twee halfgedrinkte glase koeldrank sit.

“Soek jy koeldrank?” fluister hy vir Bianca.

“Oukei,” sê sy sag. Dis tog wat sy bestel het toe hy bestellings geneem het.

“Hy’s so bietjie half…” sê Abrie en gee die een glas vir haar. Haar hand raak aan syne. Waaroor sou die fliek gaan, wonder hy.

Hy onthou ook van die lekkergoed in sy hempsak. “Hier’s jou tjoklit.” Die sjokolade voel pap soos dit al begin smelt het.

Pouse gaan die ligte aan. Dit voel of die hele saal se oë op hom brand. Hy voel so groot soos ‘n lugballon. Moet hy opstaan of hier bly sit?

“Speel jy wedstryd môre?” vra Bianca.

“Ja… e… ja, ek en Jaco.”

“Hier op ons veld?”

“Ja.”

“Ek sal bietjie kom kyk hoe speel julle. Tommy, my broer speel ook.”

“O.”

Stilte.

“Is jy lus vir nog koeldrank?” durf hy die stilte aan, maar soek ook rede om te ontsnap. Hy het egter nie nodig om te ontsnap nie. Debbie red weer. Sy leun oor hom na Bianca toe.

“Wil jy dalk saam met my kom?” vra sy.

“Ja, goed,” antwoord Bianca. Sy skuif verby Abrie agter Debbie aan. Haar bene raak aan syne.

“Seker gou gaan neuse poeier,” sê Jaco toe die twee meisies buite hoorafstand is.

“Hoekom?” vra Abrie.

“Man, meisies doen dit.”

Neuse poeier? Dit lyk nie of sy poeier op het nie. Hy weet sy ma poeier haar gesig, maar nie Debbie nie. Nee, Jaco dink verkeerd, sy’t beslis nie poeier aan nie. Dis weer net daai blink goed op haar mond. Mondjie.

Dan kyk hy in die saal rond. Hy waai vir Herman agter in die saal. Herman maak goedkeurend grootoog, duim in die lug. Abrie se bors swel van trots. Hy wonder wie het nog almal gesien. Hy het ‘n meisie!

In sy bed, laatnag, herleef hy die aand. Hy kan nie slaap nie. Waaroor was die fliek? Hy weet op een plek was daar ‘n ou in ‘n sportmotor. Haar oë, sy’t die mooiste oë. En daai mondjie! Môre gaan sy by die rugby wees. Miskien kan hy dan vir haar ietsie gee. Daai Paaseier! Hulle speel eers tienuur. Daar sal genoeg tyd wees om gou by die winkel aan te ry…

Gedurende die wedstryd dwaal sy oë kort-kort oor die toeskouers. Waar is sy?

Hy hol roboties bloot agter die bal aan. Sy het tog gesê sy sal hier wees. Hy het haar al vóór die wedstryd verwag. Sy aandag is glad nie by die spel nie. Daar staan Debbie, maar waar is Bianca?

Ná halftyd sien hy haar. Sy staan heel intiem en gesels met twee groter seuns van die skool teen wie hulle vandag speel. Verraaier!

Vlermuis, hulle breier, is rasend langs die veld. “Cronje, wil jy eerder gaan netbal speel? Los die meisies! My magtag, wat gaan aan met jou?”

Die spel kom genadiglik tot ‘n einde. Abrie kook. Daai een ou het haar wragtag om die lyf gevat! En sy’t nie onwillig gelyk nie. Wie dink sy miskien is sy! Nee, o hel, so laat hy nie met hom mors nie. En dit ná gisteraand! Hy pluk sy stewels uit en prop dit by die pragtige paaseier in die sportsak. Die groot halwe sjokolade-eier, gevul met kleiner blokkies sjokolade, het hy vroegoggend, vóór rugby, gaan koop. Hy klim op sy fiets en laat die ketting kraak. Iemand roep hier agter hom, maar hy trap dat die wiele sulke wit strepe in die gruis spin.

Jaco kom ‘n paar minute ná Abrie by die huis aan waar hy op die bed die paaseier sit en afskil. Die halwe eier het in die sportsak gebreek.

“Kry vir jou,” bied Abrie aan.

Jaco laat hom nie twee keer nooi nie. “Wat het vandag in jou in gevaar?” wil hy met ‘n mond vol sjokolade-eier weet.

“Bianca het gesê dat sy sou kom kyk as ons speel.”

“Maar sy het mos.”

“Ja, maar watter tyd daag sy daar op! Ek kyk die hele tyd uit vir haar, tot vir haar ‘n paaseier gaan koop. Selfs ou Vlermuis was geïrriteerd met my. Eers hier ná halftyd daag sy op en gaan staan by daai HTS-ouens. En sy laat so wragtag daai een ou haar om die lyf vat. Ek sweer dit was om my op te wen.”

Jaco het homself intussen aan die kleiner blokkies begin help. “Wie’s die ou?”

“Weet nie, hy’t HTS-klere aangehad.”

“Is dalk familie, man,” probeer Jaco troos.

“Hoe sal mens nou weet. Gee ok’ie om nie. Ek’s klaar met meisies.”

Jaco steek nog ‘n sjokolade in sy mond. “Ja, ek sê ook daai ding. Meisies maak in elk geval net ‘n ou se kop deurmekaar. Kyk net hoe vrot het jy vandag gespeel.”

“Ja, het ek nie vrot gespeel nie. Vlermuis gaan my seker nog drop ook vir die volgende wedstryd. Hy sê ‘is my skuld dat ons verloor het.

Abrie gaan staan by sy kamervenster en uitstaar. Hy dink hoe lomp hy gisteraand gevoel het. Oor ‘n simpel standerd sesmeisiekind! Sy suster se maat. Die herfsblare maak ‘n mat onder die perskebome. Wat ‘n gemors. Herfs is eintlik ‘n simpel tyd met al die blare wat so val en rondwaai en somer wat op ‘n end is en als.

En wie moet al die blare optel. Hy, hy wat Abrie is.

Hy steek die laaste blokkie sjokolade in sy mond en sê: “Ek sien daar wys ‘n karate-fliek in die stad. Is jy lus? Net ek en jy?”

“Ek’s game.

“Nou ja toe, laat ons klaarkry.”

Abrie krap die lekkergoedpapiere, wat oor die bed gestrooi lê, bymekaar en gooi dit in die snippermandjie. Die kaartjies van gisteraand se fliek lê onderin. Vir ‘n oomblik staar hy daarna. Dan buk hy af en haal dit uit. Sonder dat Jaco sien, bêre hy dit in sy Bybel. Hy loop saam met Jaco uit en groet tot later.

Op pad stort toe vat hy vir hom ‘n warm vetkoek uit die bak in die kombuis.

Later, nádat hulle van die fliek af by die huis gekom het, spring Debbie op hom.

“Wat het vanoggend met jou aangegaan? Bianca roep en ek roep, maar jy jaag daar weg of die duiwel agter jou is. Dis net stofwolke en klippe!”

“Sê jy maar vir jou ou maatjie hierdie man is niemand se robbies nie. Ek is klaar met meisies.”

“Aag foeitog, ook maar goed so, want haar pa sê buitendien dat sy te jonk is om met seuns uit te gaan.”

“O, gaaf.”

Stilte.

Sy probeer weer. “Maar waaroor het jy jou nou eintlik so ge-strip ?”

“Oor sy laat was en toe gaan staan sy nog by die vyand.”

“Die vyand? Wie’s dit?” vra sy verbaas.

“Daai HTS-ouens met wie sy so lovy-dovy staan en gesels het,” antwoord Abrie.

“Dis haar broer, Tommy, my jimmel. Hy speel vir HTS se eerstespan wat eers ná julle gespeel het. Haar pa wou ook kom rugby kyk as Tommy speel en wou nie so vroeg ry om net vir haar te bring nie. Simpel!”

“Aag, lyk dit of dit my worry. Ek… ek…” maar hy kry nie woorde vir ‘n teenargument nie. Hy stap kamer toe en slaan die deur agter hom toe.

Vandag het hy sy naam behoorlik krater gemaak.

Lees verder in MONOCHROOM REËNBOOG

Poster (foto)

LETSELS VAN OORLOG

LETSELS VAN OORLOG

(KLIEK OP DIE FOTO’S OM DIT GROTER TE MAAK EN BYSKRIFTE TE SIEN)

OP PATROLLIE

Op patrollie

In die vliegtuig terug Bloemfontein toe, drie dae later, skyn die son helder deur die klein venstertjies. Ek kyk na die ander passasiers. Mans met aktetasse, kinders saam met hulle ma’s, studente, almal so… so ongekompliseerd. Sonder bagasie.

Ek beny hulle. Wie is ek met al my bagasie? Ek wat verlede week nog terrs geskiet het. Ek wat nou, net soos die ander passasiers, skynbaar ongestoord op die vliegtuig sit. Ek wat volgende week met ‘n glimlag agter die toonbank by die bank gaan staan – “Môre Mevrou, waarmee help ek vandag? Het u geweet ek het verlede week ‘n man geskiet? En anderdag het ek ‘n vrou in die kop geskiet. Ja Mevrou, haar lippe en borste was afgesny…”

BUFFEL IN DIE BOS

Buffel in die bos

My belewenis van die werklikheid het byna skisofrenies geword: ’n Rasionele ervaring wat presies verstaan wat gebeur het en waarom. En ’n emosionele ervaring wat dit moeilik maak om dit hier, ver van waar dit gebeur het, te hanteer.

Op die grens het die oumanne hieroor gepraat. Van die nagte waar jy depressief rondrol, sleg slaap, sweet en angsaanvalle kry wat in drome begin waar jy in ‘n bos vol landmyne verdwaal en mense hoor skreeu en huil.

En dan skrik jy telkens vervaard wakker. Gillend, natgesweet.

BESOEK AAN 'N KRAAL

Besoek aan ‘n kraal

Heel dikwels klou ons vas aan herinneringe uit “die goeie ou dae”. Maar dan is daar ook herinneringe wat ons diep wegpak en huiwerig oopmaak.

Of vir altyd probeer toehou. Herinneringe wat met niemand gedeel word nie.

Ek het ‘n plekkie wat ek koester, ‘n stil plekkie waar ek min mense toelaat. Ek treur en lag daar tussen herinneringe deur wat nooit uitgewis sal word nie. Herinneringe aan vriendskap, liefde en omgee vir broers saam met wie ek geskerts, gehuil en gesweet het. Broers saam met wie ek met laaste lig ‘n sigaret of pakkie Super C gedeel het. Broers wie se verminkte liggame ek vasgehou het terwyl die lewe, rooi gevlek, in die wit sand weggesyfer het – saam met my jeug.

Daardie dae raak weg in gister, maar bly vlak in my wese.

LEES GERUS VERDER IN MONOCHROOM REËNBOOG

Poster (foto)

‘N BASIS IN OWAMBOLAND

‘N BASIS IN OWAMBOLAND

(KLIEK OP DIE FOTO’S OM DIT GROTER TE MAAK EN BYSKRIFTE TE SIEN)

OKATOPI

Okatopi

Iewers laat ‘n kassetspeler Rodriguez se musiek deur die basis sweef. I wonder… Onbewustelik neurie baie van die manne saam, wonder saam oor die trane in kinders se oë en soldate wat sterf. Wonder wanneer die wêreld van haat verlos sal wees. Wonder, wonder, wonder…

OWAMBO

Ek lê uitgestrek op my bed en luister met net my swart PT-broek aan. Die manne is opgewonde, baie van hulle. Ons het pos gekry. En pakkies. Benecke kom sit met sy oopgemaakte pakkie by my op die bed.

“Waar’s jou pakkie?” vra hy.

“In my trommel, hoekom?”

“Nee, ‘k wonner maar net. Gedog jy’t dalk niks gekry nie. Pieterse het niks gekry nie. En ek dink Harmse het ‘n Dear Johnny gekry.” Benecke steek ‘n stukkie droëwors in sy mond en hou die pak na my uit. “My oom het dié gemaak. Hy maak die beste wors. Proe bietjie.”

“Harmse? Hoe weet jy dit?” vra ek terwyl ek ‘n stukkie van die-beste-wors afbreek.

“Nee, hy’t sy brief begin lees en f*k, f*k gesê. Toe frommel hy die brief op en prop dit in sy sak. Hy sit nou al vir ‘n halfuur daar op die toilet.” Benecke delf verder in sy boks eetgoed rond.

“My bliksem, hulle gaan al van standerd agt af uit. Hy wás so bang dit gaan gebeur. Ons sal maar ons support moet gaan gee, jong.”

Du Toit kom van buite af in. “Hei boys, Harmse sit op die pot en tjank oor sy meisie. Ons sal moet gaan help daar.”

NATUUR ROEP IN DIE BOS

Natuur roep in die bos

Dit is so ‘n uur voor klaarstaan. Drukkend warm. Vier manne sit in ‘n geïmproviseerde swembad – ‘n gat in die grond met ‘n grondseil uitgevoer, halfvol met water uit die waterkar. Elkeen met ‘n Coke in die hand.

Iemand het intussen vir Harmse uit die toilethokkie gekry. Met dikgeswelde oë leun hy teen ‘n wasbak, teugend aan ‘n Kasteel met Kersop se arm vertroostend om sy nek.

“Ek is só lief vir daai meisiekind,” sê Harmse gebroke in ‘n hoë stemmetjie. “Ek wou met haar trou. Sy sê niks nie, hoekom, wat… F****l. Ek verstaan nie…”

“Kry vir jou ‘n Kameel,” skud Benecke ‘n sigaret uit die pakkie met Neethling wat dadelik sy aansteker se vlam aanbied. Terwyl hy die sigaret tussen Harmse se lippe aansteek, gee hy raad: “Pel, ek voel saam met jou, genuine. Maar luister nou, vanaand gaan ons lekker gesuip raak, ons drown ons sorrows en dan môre gee ek jou die adres van ‘n smart girl. Sy was saam met my op skool… genuine ‘n smart girl. Move on, man, daar’s baie visse in die see.” Hy mik speels twee, drie vuishoue na Harmse se maag en gaan voort. “Luister my ou, laat jou pa nou vir jou raad gee,” hy maak sy stem so ‘n oktaaf dieper, “’n man is nie ‘n windpomp nie. Jy kan nie so lank op een gat bly staan en pomp nie.”

OSHIVELLO

Oshivello

Later die aand, terwyl ons Harmse se sorrows in die kantien drown, bars ‘n troep uitasem by die deur in.

“Hei , f****t boys, daai ouman-tiffie wie se buddy verlede week die landmyn afgetrap het, het bossies geraak. Sy mind het gegaan. Hy sit hier buite in die donker met sy ma en praat.”

Dit is laataand, pikdonker. Buite sit die man onder ‘n boom en praat. ‘n Leë bierblikkie is sy telefoon. Sy ander hand klem om ‘n bierbottel. Die woorde is anders as dié van ‘n dronk man. Hartverskeurend, deur snikke lê hy die wonde van die afgelope klompie maande bloot.

“Ma, Hennie is dood Ma, moer toe geskiet. Sy voet het my in die gesig getref. Ek kon niks doen nie Ma. Dis die f****n terrs Ma, húlle’t hom doodgemaak. Ek haat die wetters, ek haat hulle, haat hulle, háát hulleeee…”

Die manne wil nader staan, maar Staf Gerber keer.

“Los die man dat hy die k*k uitkry. Maak net seker dat hy nie ‘n wapen by hom het nie.”

Agterna sou daar nog ‘n hele paar geknakte siele so opbreek. Eens opgewonde, lewenslustige jong manne vol bravade wat dan met gesonke oë deur die basis strompel, gestroop van menswees. Soos daai een ou, ‘n Noddy-kardrywer[1], wat een oggend poedelkaal deur die basis gedwaal het met ‘n R1. Vreemd genoeg, hý het ook heeltyd met sy ma gepraat. Eintlik meer gemompel, met oë wat niks sien nie. Toe gaan sit hy met die geweer tussen sy bene en skiet homself deur die kop vóórdat enige iemand kon keer. En dan is daar daai luitenant wat soms snags so in sy slaap huil…

[1]  Eland  pantserkar

LEES GERUS VERDER IN MONOCHROOM REËNBOOG

Poster (foto)

TROEPIE TYDENS BASIES

TROEPIE TYDENS BASIES

(KLIEK OP DIE FOTO’S OM DIT GROTER TE MAAK EN BYSKRIFTE TE SIEN)

LAASTE LIG

LAASTE LIG

Dit is ‘n snerpende koue wintersoggend.

Die hele gesin het saam gekom om my in die parkeerarea van die stasie af te sien – die stasie in Bloemfontein, tuiste van 1 Valskermbataljon by Tempe. Ek moet saam met die nuwe groep dienspligtiges by die stasie aan die onderpunt van Maitlandstraat aanmeld waar ander jongmanne uit alle windrigtings met die trein arriveer. Pa het gesukkel om parkeerplek te kry, want die Bedfords staan die stasie se parkeerarea vol.

Ma en Elanie is tranerig. Pa kamoefleer sy gevoelens agter ‘n front, maar sy gesig is stroef. Effens geforseerd maak hy praatjies van hoe ‘n groot avontuur ek gaan beleef en “gee net jou beste – onthou dis ‘n droom van jou wat waar kan word”. Debbie fladder blinkoog wimpers en geniet die kyke wat sy van die manne in uniform kry – so tussen al die organisasie en bevele deur.

“Jy moet my vertel as jy daai boekie kry,” beveel sy my.

My suster is oortuig daarvan dat elke army-lat ‘n boekie met reëls ontvang. Hierdie boekie vertel jou dan hoe om civie-klere aan te trek, hoe om in civie-life op te tree, hoe om meisies te benader en te behandel, ensovoorts.

“Want al die army-ouens is presies dieselfde,” glo sy. “Ek sê jou, van die stink voete en Chesterfield wat hulle rook tot die manier hoe hulle loop en meisies chaff.”

Dringender sake as meisiekyk moet aandag kry en die nuwe rowe, nog met civies aan en lang hare, moet op die Bedfords kom. Heel bedeesd en beskaafd word ons beduie hoe en waar. Eenkant neem paartjies in omhelsing afskeid en beloof ewige trou. Ma’s maak vir oulaas seker dat seuns alles ingepak het.

“Onthou die pak beskuit is in die handdoek toegedraai. My kind, moet nou nie onverantwoordelik gaan staan en wees nie. Moenie van jou stiltetyd vergeet nie…”

Sommige manne moet wild keer dat ma’s nie ‘n woordjie met die vriendelike sersant of korporaal inkry oor pille wat gereeld gedrink moes word of ‘n slegte hoesie of iets nie.

En toe vertrek die konvooi voertuie met bleekgesig manne van die stasie af. Ma’s en meisies waai met nat snesies. Pa wys ‘n duim-op teken vir my en hou steeds sy front. Maar ek ken my pa, veral daai trek om sy mond.

Die bedeesdheid, die beskaafdheid en die vriendelikheid wat ma’s gerusstel, bly op die stasie agter.

AAPKAS BY VALSKERMBATALJON

Aapkas by Valskermbataljon

By die ingang na 1 Valskermbataljon grinnik die hekwagte toe die nuwe inname verby hulle ry, verby die arendhok tot langs die paradegrond waar die Bedfords tot stilstand dreun.

Die oomblik toe die bakklap agter die Bedford oopval, gaan die deure na ‘n nuwe wêreld oop. Dis nie net die bedeesdheid wat op die stasie agtergebly het nie. My hele lewe soos ek dit tot nou toe geken het, is saam met pa en ma huis toe.

Vir ‘n vlietende oomblik kry ek ‘n idee van hoe dit destyds vir die soldate moes voel wat tydens D-dag die vyand moes trotseer toe die flappe van die landingstuie so in die see oopgeval het. Soos daai ouens in The Longest Day. Daar word nou wel nie op ons geskiet nie, wat darem ‘n troos is, maar woordkartetse, pandemonium en bevele laat Black Sabbath na die kerkkoor klink. Die vierde woord wat ek in die basis hoor, is f****n.

“Klim in die f****n bus!” ‘n Ou met twee strepe op die bo-arm blaf die bevel uit. Die woord in al sy vorme en verbuigings sou daarna ‘n standaardwoord in alle daaropvolgende sinne word.

Ons maal soos slagskape rond en soek verward vir ‘n bus, maar daar is net die Bedfords waar ons so pas van afgeklim het. Geen busse nie. Party ouens gaan klim in die harwar wéér terug op die Bedfords – die naaste ding wat moontlik vir ‘n bus aangesien kan word.

“O f*k! Klim af daar vóór ek jou daar kom afdónner!”

Hier en daar kom ‘n ou tot verhaal en onthou vaagweg van skoolkadette-dae af dat ‘n bussie ‘n afdeling is. Ons moes aantree, ‘n squad vorm. Dís wat ‘n bus is. Ons gaan val by die ander ouens in wat met die eerste Bedfords aangekom het. Agt afdelings, vier rye per afdeling, so twintig manne in ‘n ry.

Die hele dag lank word ons van een punt na die ander in die “bus” rondgery. Vir mediese ondersoek moet ons uittrek, net onderbroeke aan hou. By die stoor kry ons uniforms, trommel, balsak en eetgerei. By nog ‘n stoor word rugsakke, webbing, waterbottels en ander toerusting uitgereik. Ons word verneder, gevloek en tee gevoer. Ná middagete steek die haarkapper sy knipper deur die civie-kapsels. ‘n Troep met ‘n besem vee sakke vol hare van die vloer af.

LEES GERUS VERDER IN MONOCHROOM REËNBOOG

Poster (foto)

ONS SAL LEWE, ONS SAL STERWE…

CHOPPER

CHOPPERS

ONS SAL LEWE, ONS SAL STERWE…

(KLIEK OP DIE FOTO’S OM DIT GROTER TE MAAK EN BYSKRIFTE TE SIEN)

Die termometer wat aan ʼn boomtak in die basis hang, het vroegoggend reeds by 31 grade Celsius verby beweeg, op pad 51 toe, soos gister. Die manne is gereed en wag ongeduldig dat die kapelaan moet klaar bid vir “…ons bewaring in die aangesig van die vyand…” en dat almal weer veilig basis toe moet terugkeer. Vier Unimogs staan gereed en die ekstra ammo lê swaar op my rug. My browns begin reeds donker sweetvlekke uitslaan en die son steek my nek waar ek met geboë hoof staan, boshoed voor die bors.

Agterop die Unimogs, wat ons choppers toe neem, bespiegel ons oor wat ons te wagte kan wees. Insurgente toon geen genade by die vermoede dat PB’s met die Suid-Afrikaanse magte saamwerk nie. Die spoor is warm en spoed is van uiterste belang.

Opgebondel in die choppers, met die hitte sweterig op ons gesigte, is elke man in sy eie gedagtes verstrengel. Die swaar gedreun van die enjins maak die drukkende stilte draagliker. My oë dwaal oor die manne, ek wonder of hulle ook bang is.

Benecke glimlag vir my en gee die duim-op teken. Sweet weerkaats van die black-is-beautiful camo op sy gesig. Die gras in sy boshoed laat hom soos ‘n Zoeloe-kryger lyk, sy kneukels wit geklem om die bakeliet-en-staal met die opvoukolf. Heelwat blikkies boeliebief is leeggemaak sedert ek en hy mekaar op en af bekyk en gemeet het, destyds met buddy-PT. ‘n Hegte vriendskap het ontstaan.

Uit die lug uit kan ons rook in die verte sien. Enkele meters onder ons flits die landskap verby; met elke doef-doef, elke swiep van die rotors nader aan die DZ[i]. Om te verhoed dat vuur getrek word, vlieg ons só laag, dat boomtakke die romp skraap.

Die choppers hang so tweehonderd meter van die kraal af agter ʼn klomp mopaniebome sodat ons kan uitspring. Twee-twee land ons in ʼn maalkolk van gras en stof  – al twaalf van ons met die lemme swiepend bokant ons koppe. Hurkend in ʼn verdedigende kring, gefokus en paraat. Die ander chopper spoeg sy vrag op dieselfde wyse uit voordat die twee soos reusenaaldekokers agter die bome verdwyn.

ʼn Bees kyk herkouend op toe ons in twee V-formasies verby hom in die rigting van die rook beweeg. Elke senuwee, elke spier tot die uiterste gefokus. Daar’s ‘n gevoel, soort van ‘n wete dat jy ingetrek word in ʼn opeenvolging van gebeurtenisse. Noem dit ‘n voorgevoel dat elke tree jou na ʼn onomkeerbare punt in jou lewe neem. Jou asemhaling raak vlak en bring ʼn surrealistiese kalmte, ʼn kalmte saam met die gerusstelling: Ons sal na mekaar kyk – ʼn hegte groep manne, saam deur opleiding, saam geëet, geslaap, gelag en baklei. Ons groep broers.

Staf Gerber steek sy vuis in die lug om ons tot stilstand te bring. Vyf treë voor my lê ‘n kind met sy gesig in die sand. Die bloed uit sy rug maak ʼn donker kol op die wit sandkorrels. Vorentoe reik rook uit twee hutte soos ʼn noodlotsein hemelwaarts. Behalwe vir die voëls, is daar geen ander geluid nie. Onrusbarend stil. Eenkant gaan ʼn bok kouend sy gang. ʼn Sweetdruppel rol agter my nek af en die muggies, die muggies, die ewige muggies vlieg tartend en meedoënloos in my ore, my neus, my oë.

FOSFOR

Staf bring ons weer in beweging. Geen opleiding kon ons voorberei op die toneel voor ons nie.

[i] Drop zone

LEES GERUS VERDER IN MONOCHROOM REËNBOOG

Poster (foto)